اثر برخی خواص فیزیکوشیمیایی رسوب بر غلظت فلزات سنگین نیکل و وانادیوم در رسوبات رویشگاه، ریشه و برگ درختان مانگرو

جنگل‏های مانگرو از جمله بوم سامان های شکنندۀ ساحلی نسبت به آلودگی های نفتی به ویژه تجمع فلزات سنگین نیکل و وانادیوم به شمار می‏آیند. مهم ترین هدف این پژوهش مقایسۀ غلظت فلزات سنگین نیکل و وانادیوم در رسوبات، ریشه و برگ درختان مانگرو در دو رویشگاه پارک ملی ـ دریایی نایبند و منطقۀ حفاظت شدۀ حرا در جزیرۀ قشم، و بررسی علل تفاوت احتمالی میزان آن ها از دیدگاه عوامل فیزیکی و شیمیایی محیط است. بدین منظور همبستگی غلظت فلزات یاد شده در رسوبات، ریشه و برگ درختان با عواملی همچون بافت رسوبات، ph، ec و مواد آلی موجود در رسوبات بررسی شد. نتایج نشان داد که متوسط غلظت نیکل در رسوبات و برگ بیش از متوسط میزان وانادیوم در رویشگاه های حرا و نایبند بود. همچنین مشخص شد که متوسط غلظت فلزات سنگین نیکل و وانادیوم در رسوبات سطحی و نیز ریشۀ درختان رویشگاه حرا بیشتر از متوسط غلظت این فلزات در رویشگاه نایبند است که می توان آن را به ریزدانه تر بودن بافت بستر رویشگاه حرا نسبت داد. اما میزان تجمع فلز وانادیوم در برگ درختان مانگرو در منطقۀ نایبند حدود 3/2 برابر منطقة حرا ست. پایین بودن میزان شوری در سمت دریا در منطقۀ نایبند نسبت به حرا و درنتیجه افزایش بیشتر حلالیت فلز وانادیوم و انتقال بیشتر آن به گیاه، و همچنین هوای آلوده منطقۀ نایبند و تماس و جذب بیشتر توسط برگ درختان نیز می تواند دلایل احتمالی این افزایش تجمع در برگ باشد. این یافته بسیار نگران کننده است، زیرا معمولاًً برنامه های حفاظتی،کنترلی و پایشی بر روی مناطق مجاور یا نزدیک به فعالیت های نفتی متمرکز شده؛ در حالی که این پژوهش نشان داد عواملی جز فاصلۀ رویشگاه تا منبع آلودگی نیز وجود دارد که در میزان تجمع نیکل و وانادیوم تعیین کننده هستند.